Jak aktywizować mieszkańców w małych wioskach? Czym jest partnerstwo trójsektorowe i jak działa ono w praktyce? Jak wykorzystać potencjał i wiedzę lokalnych mieszkańców do stworzenia dodatkowych miejsc pracy? Jak w pracy animatora i lidera można wykorzystać warsztaty rękodzielnicze? Jak rozpoczynać pracę w nowym środowisku? Pytań dużo, a tylko dni na uzyskanie odpowiedzi od lokalnych liderów i animatorów z Dolnego Śląska.
W dniach 07 - 13.10.2012 do Wrocławia przyleciało 11 liderów z Gruzji w poszukiwaniu inspiracji do swojej pracy w lokalnych społecznościach. Wizyta odbyła się w ramach projektu Akademia Lidera realizowanego przez Fundację EkoRozwoju, w parternstwie z Fundacją Rozwoju Tkibuli, Caucasus Environmental NGO Network oraz Black Sea Eco Academy.
Uczestnicy wizyty odwiedzili 3 regiony na Dolnym Śląsku: Dolinę Baryczy, Wrzosową Krainę oraz Krainę Łęgów Odrzańskich.
Liderzy z Gruzji spotykali się ze swoimi kolegami z Polski, popdatrywali ich przy pracy, na własnej skórze testowali ofertę Ekomuzeów oraz wiosek tematycznych, biorąc udział w warsztatach, przechodząc gry terenowe, ścieżki zmysłów. Spotkania były okazją do opowieści o sukcesach, trudnościach, motywacjach, a także planach na przyszłość.
Ważnym elementem wizyty były także spotkania z przedstawicielami organizacji parasolowych wspierających rozwój lokalny na danych obszarach (Fundacja Doliny Baryczy, Fundacja Zielona Akcja czy Fundacja Partnerstwo Doliny Odry Środkowej), pokazujących szerszy kontekst działań podejmowanych w odwiedzianych regionach, wskazujących na rolę strategicznego planowania, konieczność pozyskiwania partnerów oraz wsparcia liderów lokalnych ze strony animatorów.
Pomysły zebrane podczas wizyty, uporządkowane dzięki wsparciu animatorów z Ragionalnego Centrum Wspierania Inicjatyw Pozarządowych, wykorzystane zostaną przez gości z Gruzji do stworzenia Małych Projektów na rzecz własnych społeczności. Realizacja 10 najciekawszych pomysłów zostanie wsparta finansowo w ramach Akademii Lidera.
Pierwszy przystanek - Kryształowice
W budynkach po niemieckiej oberży w Kryształowicach powstał wiejski dom kultury założony przez wrocławskich artystów Ewę Offman i Darka Lecha. Dzieci i dorośli mogą uczestniczyć tu w różnych zajęciach plastycznych, teatralnych, tanecznych. Odbywają sie tu także festiwale. Niedługo podwoje dla widzów otworzy teatr. Część remontu budynków wykonali wolontariusze przyjeżdżający do Kryształowic na obozy wolontariackie. Głównym celem jest edukacja poprzez sztukę.
Z Darkiem Lechem rozmawiamy o początkach pracy w nowym środowisku, pomysłach na stopniowe zdobywanie zaufania mieszkańców, codziennej pracy w Wiejskim Domu Kultury i wprowadzaniu realnej zmiany w swoje otoczenie.
Ewa Offman - Lech opowiada o "małej misji" Fundacji Choreia, prezentując przykłady prac wykonanych na warsztatach przez uczestników. Pani Ewa prowadzi zajęcia tańca, a także plastyczne dla dzieci, młodzieży ale także dla dorosłych. Panie chętnie przychodzą na zajęcia z malowania jedwabiu. Popularnością cieszą się zajęcia z upcyklingu - czyli w ponownego, kreatywnego wykorzystania odpadów.
Goście z gruzji na własnej skórze wypróbowują ile frajdy daje zabawa takimi prostymi materiałami jak... stare gazety. Powstanie biżuteria i inne cuda.
Dolina Baryczy - czyli witamy w ptasim raju
Dolina Baryczy, położona 60 km od Wrocławia, swoją wyjątkową przyrodę zawdzięcza... ludziom, a konkretnie pochodzącym jeszcze z czasów średniowiecza stawom rybnym. Na unikalnej przyrodzie Fundacja EkoRozwoju i loklane organizacje opierają rozwój regionu. Wioski tematyczne, obserwacje ptaków, lekcje w przyrodzie, produkty loklane certyfikowane znakiem Dolina Baryczy poleca, czy imprezy promujące produkty lokalne to tylko część tworzonej oferty turystycznej.
O ideii przyświecającej rozwojowi Doliny Baryczy opowiada gościom z Gruzji Zofia Pietryka z Fundacji Doliny Baryczy. W ciągu kolejnych dni odwiedzamy wioski tematyczne, przyglądamy się działaniom edukacyjnym w przyrodzie oraz uczestniczymy w jendym z wydarzeń organizowanych w ramach loklanej imprezy promocyjnej - Dni Karpia.
Pomysł na wioskę - pomysł na pracę
Wioska Ptasia, jedna z wiosek tematycznych w Dolinie Baryczy, powstała stosunkowo niedawno. Jednak już dziś jest się czym pochwalić - odbudowana wiata edukacyjna, miejsce do spotkań dla mieszkańców, warsztaty dla dzieci i młodzieży, poznawanie okolicznej przyrody - to tylko część działań realizowanych przez aktywnych mieszkańców, którzy z dumą opowiadają o swojej inicjatywie.
Przykładem innej wioski tematycznej są Bukowice. Pomysł na wioskę tematyczną zrodził się podczas szeregu warsztatów kulinarnych i rękodzielniczych organizowanych przez lokalne liderki oraz NGOsy.
W ramach projektu realizowanego z Działaj Lokalnie panie uczestniczyły w warsztatach obróbki drewna oraz jego zdobienia. Wyroby z drewna mają stać się w przyszłości lokalną pamiątką z Bukowic.
Na pytanie o korzyści z bycia wioską tematyczną i udziale w warsztatach bukowiczanki zgodnym chórem odpowiadają: Integracja i pomysły na dalsze działania!
Dni Karpia jako impreza promująca produkt lokalny
Dni Karpia w Dolinie Baryczy to kolejny przystanek na naszej drodze. Uczestnicy wizyty wzięli udział w odłowach karpia, podczas których regionalny Ośrodek Edukacji Ekologicznej zorganizował piknik edukacyjny dla dzieci i młodzieży.
Organizacja tego typu pokazów podczas Dni Karpia jest przykładem współpracy pomiędzy biznesem a organizacjami pozarządowymi i społecznymi.
Podczas odłowów na stoiskach edukacyjnych można m.in dowiedzieć się więcej o mieszkańcach stawów, pod okiem ornitologa pobserwować gromadzące się na żer ptaki.
Może podobne działania edukacyjne uda się zrealizować na przykład w hodowli pstrąga w Kedzie?
W Szklanym Świecie
W Dolinie Baryczy trafiamy także do Szklanego Świata - najlepszego Przedsiębiorstwa Społecznego Roku 2011. Zostało ono założone przez był byłych pracowników zlikwidowanej fabryki bombek choinkowych w Miliczu. Przedsiębiorstwo i jego pracownicy znaleźli swój sposób na rozwój - okazała się nim być turystyka. Zwiedzający mogą zobaczyć, jak powstaje bombka, czy nauczyć się malować ozdoby. Oprócz tradycyjnych bombek Szklany Świat oferuję całą gamę ryb i ptaków - jeden z produktów lokalnych z Doliny Baryczy. Przedsiębiorstwo ściśle współpracuje z organizacjami pozarządowymi działającymi w regionie.
Wrzosowa Kraina
Z Doliny Baryczy trafiamy prosto w lasy Wrzosowej Krainy. Działające tutaj partnerstwo inicjuje szereg działań mających na celu stworzenie produktu lokalnego w oparciu o zasoby naturalne, rozwój turystyki oraz powstawanie ekomuzeów czyli muzeów bez ścian.
Krzysztof Szustka z Zielonej Akcji wprowadza uczestników wizyty we wrzosowy świat: opowiada o roli animatora w tworzeniu partnerstwa, kryteriach doboru wiosek i ludzi do współpracy, idei ekomuzeów, kolejnych krokach i projektach, które przyczyniły się do rozwoju Wrzosowej Krainy oraz o tym dlaczego strategiczne planowanie jest ważne.
Podczas naszej wizyty odwiedzamy trzy punkty na mapie wrzosowego ekomuzeum.
Jednym z nich jest Pasieka Maja. Prowadzący ją pan Stanisław Rekut jest pszczelarzem - gawędziarzem, pasjonatem dzielącym się swoją wiedzą z kolejnymi grupami odwiedzającym jego Ekomuzeum. Opowieść o zwyczajach pszczół, rodzajach miodów, wykorzystaniu miodu w celach leczniczych wzbogacona jest rekwizytami, rysunkami. Dużo radości dostarcza własnoręczne wykonanie woskowych świec.
Uczestnicy z ciekawością pytają o zwyczaje pszczół, plusy prowadzenia pasieki wędrownej, a także zaanagażowanie Pana Stanisława w prowadzenie Ekomuzeum oraz inne działania inicjowane przez Partnerstwo.
Pan Stanisław, tak jak inni pszczelarze z Wrzosowej Krainie, bierze udział w Święcie Miodu i Wina w Przemkowie - cyklicznej imprezie promującej lokalnych przedsiębiorców, która obecnie jest jednym z najpoważniejszych narzędzi wspierających sprzedaż przemkowskich miodów.
W Gruzji stopniowo rośnie popularność podobnych tematycznych świąt, będących również atrakcją przyciągającą turystów. Czy idea stworzenia podobnego wydarzenia w oparciu o produkt lokalny spodoba się naszym uczestnikom?
Tam gdzie pachnie ziołami - Wrzosowa Chata
Wrzosowa Chata to warsztaty zielarskie, quest, pyszne jedzenie, ale przede wszystkim ciepli i serdeczni gospodarze, którzy znaleźli sposób na życie i zarabianie na małej dolnośląskiej wsi.
Podstawą oferty Wrzosowej Chaty są zioła. Wykorzystywane są w kuchni, na ich bazie tworzone są przetwory, sprzedawane m.in podczas jarmarków. Własnoręczne wykonwyanie ziołowych saszetek oraz olei to sposób na ciekawe warsztaty dla turystów oraz dzieci szkolnych.
Wizyta w ogrodzie Bogusi Naruszewicz, spacer po wiosce oraz bieg przez ścieżkę zmysłów, a także prowadzone przez nią warsztaty pozostały wywarły ogromne wrażenie na uczestnikach.
Piernikowy Świat Wandzi
Piernikowy Świat Wandzi to tworzący się obecnie kolejny punkt Ekomuzeum, oparty na wyjątkowym talencie Pani Wandy Kuzyszyn oraz nawiązujący do, obecnie zapomnianej, lokalnej tradycji wypieku pierników. Pierniki Pani Wandy stały się chlubą Przemkowa. Jako jeden z trzech produktów z tego regionu znalazły się na Liście Produktów Tradycyjnych prowadzonej przez Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi. Warsztaty z malowania pachnących wrzosowym miodem pierników to nielada gratka dla dzieci i nie tylko.
Pani Wanda nie zdradza przepisu na pierniki nikomu. Opowiada za to dużo i ciekawie o podejmowaniu nowych wyzwań, współpracy z LGD Wrzosowa Kraina oraz planach na rozwój swojego punktu Ekomuzeum.
W Krainie Łęgów Odrzańskich
Z Wrzosowej Krainy przenosimy się do Krainy Łęgów Odrzańskich. Wizytę rozpoczynamy od zwiedzania jednego z największych kompleksów klasztornych w Europie - klasztor w Lubiążu.
Ogromny budynek, z zaledwie kilkoma odrestaurowanymi pomieszczeniami, jest największą atrakcją turystyczną regionu. Pozostaje tylko pytanie - kak atrakcję przekształcić na produkt turystyczny dający szansę na zarobek lokalnym mieszkańcom i popularyzujący region?
Odpowiedzią może być zarówno organizacja questu, czyli ciekwej gry terenowej zachęcającej turystów do zwiedzenia klasztoru w trochę inny sposób lub organizacja inscenizacji historycznej. Oblężenie klasztoru organizowane przez loklane organizacje, przy wsparciu mieszkańców i samorządów jest wydarzeniem przyciągającym co roku coraz większe rzesze uczestników i turystów.
O swoich doświadczeniach opowiadali gościom z Gruzji przedstawiciele Stowarzyszenia "Lubiąż" oraz edukatorzy współpracujący w fundacją "Zielona Akcja".
Kolejnym punktem na naszej drodze jest Krzelów. Stowarzyszenie Jezierzyca jest jedną z najaktywniejszych loklanych organizaji działających na terenie Łęgów Odrzańskich: organizacja warsztatów oraz wakacji dla dzieci, wyjazdów integracyjnych, spotkań, programy rehabilitacji, odbudowa świetlicy wiejskiej - tego wszystkiego w przeciągu kilku lat dokonało kilka aktywnych pań z Krzelowa na czele z panią Wandą Hańską. Wraz z uczestnikami wizyty omawiamy kolejne pomysły na małe projekty realizowane przez stowarzyszenie. Szczególną uwagę gości zwórciły projekty skierowane do osób starszych oraz dbające o zdrowie fizyczne kobiet.
Zaborowa Kraina
Ekomuzeum Zaborowa Kraina powstało w Zaborze Wielkim przy wsparciu LGD Krainy Łęgów Odrzańskich.
Aktywni mieszkańcy zrealizowali tu w przeciągu dwóch lat szereg małych projektów mających na celu ożywienie swojej wsi. Jedną z aktywności Ekomuzeum jest historyczna incenizacja żniw organizowana przez mieszkańców. Można tu także wystawę sprzętu rolniczego przygotowaną przez mieszkańców. Częścią oferty jest także wypiek chleba w piecu chlebowym. Dodatkowo Stowarzyszenie Zaborowa Kraina zapewnia organizację czasu wolnego dla dzieci m.in przy wykorzystaniu takich narzędzi jak warsztaty rękodzielnicze.
Elżbieta Kozik, prezes Stowarzyszenia Zaborowa Kraina, zaprosiła uczestników wizyty na warsztaty rękodzielnicze z filcu oraz słomy.
Warsztaty
Ważnym elementem wizyty były także warsztaty prowadzone przez animatorki z Regionalnego Centrum Wspierania Inicjatyw Pozarządowych z Wrocławia oraz Rafała Plezię z Krainy Łęgów Odrzańskich. Pozwoliły one na uporządkowanie pomysłów i zastanawienie się nad kolenymi krokami, które powinni podjąć nasi gruzińscy koledzy po powrocie do kraju.
Uczestnicy wizyty otrzymali zadanie domowe do wykonania. Na październikowym zjeździe Akademi Lidera w Gruzji dokonali prezentacji wybranych przez siebie ciekawych aspektów wizyty w Polsce. Wśród tematów pojawiły się m.in. wykorzystanie warsztatów rękodzielniczych do tworzenia oferty turystycznej, świetlice środowiskowe i opieka dzienna, działanie na rzecz aktywizacji kobiet.
Kolejnym etapem projektu jest realizacja Małych Projektów przez liderów w ich społecznościach.
Zapraszamy do obejrzenia zdjęć z projektu:
Akademia Lidera. Projekt współfinansowany w ramach programu polskiej współpracy rozwojowej Ministerstwa Spraw Zagranicznych RP w 2012r. Program "Wsparcie Demokracji" oraz w ramach Programu Polsko - Amerykańskiej Fundacji Wolności RITA/STP - Wizyty Studyjne w Polsce, realizowanego przez Kolegium Europy Wschodniej im. Jana Nowaka - Jeziorańskiego.
